Kontrole podatkowe 2025 - co będzie sprawdzać fiskus

Rok 2024 przyniósł znaczące zmiany w podejściu organów podatkowych do kontrolowania podatników. Choć liczba formalnych kontroli podatkowych spadła w porównaniu do roku poprzedniego, to aktywność skarbówki wcale nie osłabła. Organy podatkowe coraz częściej sięgają po alternatywne narzędzia weryfikacji, które są szybsze, mniej sformalizowane, ale równie skuteczne. Profesjonalni doradcy podatkowi obserwujący działania fiskusa są zgodni co do jednego - w najbliższym czasie można spodziewać się wzmożonej aktywności w obszarze czynności sprawdzających oraz intensywnych kontroli w wybranych obszarach podatkowych.

Zrozumienie kierunków działania skarbówki oraz obszarów szczególnego zainteresowania organów podatkowych pozwala przedsiębiorcom lepiej przygotować się na ewentualne kontrole oraz podjąć odpowiednie działania zabezpieczające. Analiza statystyk z 2024 roku oraz planów na lata kolejne dostarcza cennych wskazówek dotyczących tego, na co powinni zwrócić uwagę polscy podatnicy.

Statystyki kontroli podatkowych w 2024 roku

Dane statystyczne za 2024 rok pokazują wyraźny spadek liczby przeprowadzonych kontroli podatkowych w porównaniu do roku poprzedniego. Liczba zakończonych kontroli podatkowych zmniejszyła się z 13 023 w 2023 roku do 9 829 w roku 2024. Podobny trend dotknął również kontrole celno-skarbowe, choć w ich przypadku spadek był mniej znaczący - z 7 186 kontroli w 2023 roku do 7 043 w roku następnym.

Kluczową zmianą w strategii działania skarbówki jest masowe wykorzystywanie czynności sprawdzających do weryfikowania prawidłowości rozliczeń podatkowych. W 2024 roku przeprowadzono ich aż 2 393 739, co oznacza wzrost o ponad 110 000 w porównaniu do roku 2023. Ten znaczący wzrost wynika z praktycznych zalet tej procedury dla organów podatkowych.

Procedura czynności sprawdzających charakteryzuje się brakiem ograniczeń czasowych, co stanowi istotną różnicę w porównaniu do kontroli podatkowych. Organy podatkowe mogą w ramach tej procedury sprawdzać prawidłowość rozliczeń w wybranych okresach z dowolną częstotliwością, co czyni ją narzędziem znacznie bardziej elastycznym niż tradycyjne kontrole.

Analiza dostępnych danych sugeruje wyraźne rozgraniczenie w zastosowaniu poszczególnych narzędzi kontrolnych. Czynności sprawdzające wykorzystywane są przede wszystkim do rutynowej weryfikacji prawidłowości rozliczeń podatkowych, podczas gdy kontrole podatkowe oraz celno-skarbowe rezerwowane są dla przypadków, w których fiskus spodziewa się wykrycia konkretnych nieprawidłowości u danego podatnika.

Potwierdzeniem tej strategii jest niezwykle wysoka skuteczność przeprowadzanych kontroli. Wskaźnik nieprawidłowości ujawnionych w rozliczeniach podatników po przeprowadzeniu kontroli podatkowych wynosi 99%, natomiast w przypadku kontroli celno-skarbowych osiąga poziom 98%. Te wyniki wskazują na bardzo precyzyjne typowanie podatników do kontroli oraz dokładną analizę wstępną przed podjęciem decyzji o wszczęciu formalnej kontroli.

Interesujące jest również porównanie osiągniętej skuteczności z planowanymi wskaźnikami na rok 2025. Zgodnie z zarządzeniem Ministra Finansów określającym kierunki działania i rozwoju Krajowej Administracji Skarbowej na lata 2025-2028, zakładana skuteczność typowania podatników do kontroli w 2025 roku wynosi 93,1%. Faktyczna skuteczność kontroli podatkowych w 2024 roku przekroczyła więc planowane cele na kolejny rok.

Obszary szczególnego zainteresowania organów podatkowych

Najwięcej kontroli podatkowych i celno-skarbowych w dalszym ciągu dotyczy podatku od towarów i usług VAT. Organy podatkowe koncentrują swoje działania przede wszystkim na wykrywaniu nadużyć związanych z karuzelami podatkowymi, które stanowią jedno z największych zagrożeń dla wpływów budżetowych z tego tytułu.

W ostatnich dwóch latach eksperci świadczący profesjonalne usługi doradztwa podatkowego zaobserwowali znaczny wzrost zainteresowania skarbówki podatkiem u źródła. Kontrole w tym obszarze dotyczą przede wszystkim dużych podmiotów inwestujących w Polsce, które dokonują wypłat na rzecz zagranicznych beneficjentów.

Podczas kontroli prawidłowości rozliczeń podatku u źródła organy podatkowe szczegółowo weryfikują, czy podmiot otrzymujący wypłaty rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą w swoim kraju oraz czy może zostać uznany za rzeczywistego beneficjenta środków wypłacanych przez polską spółkę. Proces ten wymaga często miesięcy oczekiwania na odpowiedzi od zagranicznych administracji podatkowych.

Przedmiotem szczególnego zainteresowania organów podatkowych w trakcie kontroli rozliczeń podatku u źródła jest również prawo do skorzystania ze zwolnienia z podatku lub preferencji w postaci zastosowania obniżonej stawki podatkowej. Te ulgi wynikają z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych między Polską a krajem, w którym siedzibę ma odbiorca należności.

1. Weryfikacja rzeczywistego miejsca prowadzenia działalności przez zagranicznego beneficjenta
2. Sprawdzenie statusu rzeczywistego beneficjenta wypłacanych środków
3. Analiza uprawnień do stosowania preferencji podatkowych wynikających z umów międzynarodowych
4. Kontrola dokumentacji potwierdzającej spełnienie warunków zwolnienia lub obniżonej stawki
5. Wymiana informacji z zagranicznymi organami podatkowymi w celu potwierdzenia danych

Skarbówka przeprowadziła również niemal 30 postępowań w zakresie zastosowania klauzuli generalnej przeciw unikaniu opodatkowania. Choć liczba ta nie jest szczególnie duża, eksperci spodziewają się systematycznego wzrostu zainteresowania fiskusa tym obszarem. Podatnicy powinni już na etapie planowania transakcji starać się ograniczyć ryzyko uznania ich za sztuczne lub pozbawione uzasadnienia ekonomicznego.

Kontrole przeprowadzane są również w obszarze cen transferowych, gdzie zakres wymaganej dokumentacji jest zwykle bardzo szeroki. Organy kontrolne prowadzą szczegółowe analizy i porównania oparte na specjalistycznych bazach danych, na podstawie których są w stanie ustalić przebieg poszczególnych transakcji między podmiotami powiązanymi i odnieść je do warunków rynkowych.

Prognozowane trendy kontroli podatkowych na 2025 rok

Analiza kierunków działania organów podatkowych oraz planów strategicznych Krajowej Administracji Skarbowej pozwala na określenie głównych obszarów, które będą przedmiotem wzmożonego zainteresowania fiskusa w 2025 roku. Z bardzo wysokim prawdopodobieństwem można założyć, że podatek u źródła pozostanie jednym z priorytetowych obszarów kontroli.

Intensywnych kontroli można spodziewać się również w obszarze VAT, który stanowi główne źródło dochodów budżetowych i tradycyjnie znajduje się na liście najczęściej kontrolowanych podatków. Szczególną uwagę organy podatkowe będą zwracać na podmioty działające w branżach uznawanych za wrażliwe pod względem podatkowym.

• Branża transportowa charakteryzująca się wysokim ryzykiem nadużyć VAT
• Sektor paliwowy ze względu na złożoność łańcuchów dostaw
• Branża budowlana z uwagi na częste przypadki szarej strefy
• Przedsiębiorstwa nabywające usługi niematerialne o znacznej wartości
• Firmy dokonujące transakcji z podmiotami powiązanymi

W przypadku podatków dochodowych PIT i CIT sytuacja może ulec zmianie w porównaniu do lat poprzednich. W ostatnim roku nie odnotowano wzrostu wpływów do budżetu państwa z tytułu tych podatków, co może skutkować wzmożonym zainteresowaniem fiskusa tym obszarem w 2025 roku. Organy podatkowe mogą intensyfikować działania mające na celu zwiększenie ściągalności oraz wykrywanie nieprawidłowości w rozliczeniach podatków dochodowych.

Przedsiębiorcy w 2025 roku i latach kolejnych na pewno powinni liczyć się z dużą aktywnością skarbówki w przeprowadzaniu czynności sprawdzających. Ponieważ skuteczność typowania podmiotów do kontroli podatkowych stanowi jeden z kluczowych wskaźników efektywności Krajowej Administracji Skarbowej, fiskus będzie wykorzystywał formalne kontrole tylko w sytuacjach, gdy na podstawie posiadanych danych będzie spodziewał się wykrycia konkretnych nieprawidłowości u danego podatnika.

Firma z branży IT otrzymała wezwanie do złożenia wyjaśnień w ramach czynności sprawdzających dotyczących rozliczenia VAT za ostatni kwartał. Organ podatkowy żądał dokumentacji wszystkich transakcji eksportowych oraz potwierdzenia miejsca świadczenia usług. Procedura trwała trzy miesiące i wymagała dostarczenia kilkudziesięciu dokumentów, mimo że ostatecznie nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości.

Co istotne z perspektywy podatników, procedura czynności sprawdzających jest w znacznym stopniu uproszczona w porównaniu do formalnej kontroli podatkowej. Nie mają do niej zastosowania szczegółowe przepisy dotyczące gromadzenia przez organy podatkowe dowodów, co może prowadzić do nadużyć ze strony organów kontrolnych.

Skuteczne sposoby ograniczenia ryzyka kontroli podatkowej

Mimo że przepisy przyznają kontrolowanym podatnikom szereg uprawnień w trakcie kontroli podatkowej, otrzymanie zawiadomienia o zamiarze wszczęcia takiej kontroli wciąż wywołuje znaczny stres u większości przedsiębiorców. Dlatego wielu z nich poszukuje skutecznych sposobów ograniczenia ryzyka przeprowadzenia kontroli podatkowej w firmie oraz metod zabezpieczenia się na wypadek ewentualnej kontroli.

Jednym z najskuteczniejszych narzędzi ograniczenia ryzyka kontroli dla większych podmiotów jest Program Współdziałania dostępny dla przedsiębiorstw, których przychody przekraczają wartość 50 milionów euro. Ten innowacyjny model współpracy podatnika z Krajową Administracją Skarbową zakłada, że podatnik zasadniczo sam będzie przeprowadzał kontrolę własnego rozliczenia, podczas gdy fiskus będzie sprawował nadzór nad wdrożonymi przez firmę mechanizmami kontroli wewnętrznej.

1. Złożenie wniosku o przystąpienie do Programu Współdziałania
2. Przedstawienie systemu kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem podatkowym
3. Przeprowadzenie oceny systemu przez organy KAS
4. Podpisanie porozumienia określającego zasady współpracy
5. Wdrożenie regularnego raportowania i monitoringu

W celu ograniczenia ryzyka kontroli prawidłowości rozliczeń podatku u źródła przedsiębiorcy mogą złożyć do Lubelskiego Urzędu Skarbowego wniosek o wydanie opinii o stosowaniu preferencji podatkowych. Taka opinia potwierdza możliwość stosowania zwolnienia z opodatkowania lub preferencji podatkowych wynikających z umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Aby zabezpieczyć się na wypadek kontroli w obszarze cen transferowych, podmioty mogą uzyskać uprzednie porozumienie cenowe (APA). Ten rodzaj umowy zawieranej między podatnikiem a organem podatkowym stanowi formę akceptacji przez organ wyboru i sposobu stosowania metody weryfikacji cen stosowanych w transakcjach z podmiotami powiązanymi.

Uprzednie porozumienie cenowe stanowi skuteczne narzędzie ograniczenia ryzyka zakwestionowania sposobu ustalania cen transferowych przez organy podatkowe. Procedura uzyskania APA jest jednak złożona i czasochłonna, dlatego warto rozważyć jej zastosowanie przede wszystkim w przypadku regularnych, wysokowartościowych transakcji z podmiotami powiązanymi.

Międzynarodowa korporacja działająca w Polsce zawarła uprzednie porozumienie cenowe dotyczące metodyki ustalania cen transferowych w transakcjach z podmiotami powiązanymi. Dzięki temu przez okres obowiązywania porozumienia firma ma pewność, że zastosowana metodologia nie zostanie zakwestionowana przez organy podatkowe, co znacznie ogranicza ryzyko kontroli i sporów podatkowych.

Uniwersalnym zabezpieczeniem na wypadek kontroli podatkowej jest uzyskanie przez podatnika interpretacji indywidualnej. Ochrona, którą zapewnia interpretacja indywidualna, wyraża się w zasadzie nieszkodzenia, zgodnie z którą podatnik postępujący zgodnie z wydaną w jego sprawie interpretacją nie powinien ponosić z tego tytułu negatywnych konsekwencji prawnych lub finansowych.

Wewnętrzne systemy kontroli i zarządzania ryzykiem podatkowym

Na wypadek ograniczenia ryzyka związanego z kontrolą podatkową lub celno-skarbową warto rozważyć wprowadzenie własnych rozwiązań organizacyjnych ograniczających wystąpienie nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych. Proaktywne podejście do zarządzania ryzykiem podatkowym może znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo zainteresowania ze strony organów skarbowych.

Przykładowym działaniem pozwalającym na zminimalizowanie ryzyka związanego z kontrolą jest współpraca z wyspecjalizowanymi firmami oferującymi profesjonalny audyt podatkowy oraz kompleksowe usługi doradztwa podatkowego. Regularne przeglądy podatkowe mają na celu weryfikację prawidłowości prowadzonych przez podatnika rozliczeń oraz zwiększenie bezpieczeństwa przedsiębiorstwa i jego zarządu.

• Regularne audyty wewnętrzne rozliczeń podatkowych
• Wdrożenie procedur kontroli wewnętrznej w kluczowych obszarach
• Szkolenia pracowników z zakresu compliance podatkowego
• Monitoring zmian w przepisach i ich wpływu na działalność firmy
• Dokumentowanie procesów decyzyjnych w sprawach podatkowych

Szczególnie warto rozważyć wprowadzenie procedur należytej staranności w kluczowych obszarach rozliczeń podatkowych firmy, takich jak VAT czy podatek u źródła. Te procedury powinny obejmować systematyczną weryfikację kontrahentów, dokumentacji transakcji oraz spełnienia warunków stosowania ulg i zwolnień podatkowych.

Wdrożenie skutecznego systemu zarządzania ryzykiem podatkowym wymaga zaangażowania kierownictwa firmy oraz odpowiednich zasobów organizacyjnych. Inwestycja w proaktywne zarządzanie compliance podatkowym może jednak przynieść znaczne oszczędności w postaci uniknięcia kosztownych kontroli, sporów z organami podatkowymi oraz potencjalnych sankcji.

Najczęstsze pytania

Nie, spadek liczby formalnych kontroli podatkowych nie oznacza zmniejszenia ryzyka dla podatników. Organy podatkowe coraz częściej wykorzystują czynności sprawdzające, które są mniej sformalizowane, ale równie skuteczne w wykrywaniu nieprawidłowości. W 2024 roku przeprowadzono ponad 2,3 miliona takich czynności, co oznacza wzrost o ponad 110 tysięcy w porównaniu do roku poprzedniego.

W 2025 roku szczególną uwagę fiskus będzie zwracał na podatek u źródła, VAT oraz podatki dochodowe PIT i CIT. Kontrole podatku u źródła będą dotyczyć głównie dużych podmiotów inwestujących w Polsce, podczas gdy kontrole VAT skoncentrują się na branżach wrażliwych takich jak transport, paliwa i budownictwo. Ze względu na brak wzrostu wpływów z podatków dochodowych, mogą one również stać się przedmiotem wzmożonego zainteresowania.

Nie, czynności sprawdzające nie podlegają ograniczeniom czasowym charakterystycznym dla kontroli podatkowych. Organy mogą wielokrotnie weryfikować te same okresy rozliczeniowe oraz żądać dodatkowych wyjaśnień bez formalnych ograniczeń proceduralnych. Procedura ta jest również mniej sformalizowana i nie mają do niej zastosowania szczegółowe przepisy dotyczące gromadzenia dowodów.

Najskuteczniejszym sposobem jest złożenie wniosku o opinię o stosowaniu preferencji do Lubelskiego Urzędu Skarbowego. Warto również prowadzić szczegółową dokumentację potwierdzającą rzeczywisty status zagranicznych kontrahentów oraz spełnienie warunków do stosowania zwolnień lub obniżonych stawek wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Program Współdziałania znacznie ogranicza ryzyko kontroli, ale jest dostępny tylko dla dużych przedsiębiorstw z przychodami przekraczającymi 50 milionów euro. Model ten zakłada, że podatnik sam przeprowadza kontrolę własnych rozliczeń pod nadzorem KAS. Skuteczność programu jest bardzo wysoka, ale wymaga wdrożenia zaawansowanych systemów kontroli wewnętrznej.

Podatnicy mają prawo odmówić dostarczenia dokumentów wykraczających poza zakres uprawnień organu podatkowego. Ponieważ procedura czynności sprawdzających jest mniej sformalizowana, organy często żądają więcej dokumentów niż są uprawnione. Warto skonsultować się z doradcą podatkowym w celu określenia rzeczywistego zakresu obowiązków podatnika w konkretnej sytuacji.