Faktura w kryptowalucie - jak wystawić i rozliczyć

Współczesny świat biznesu coraz częściej otwiera się na innowacyjne formy płatności, w tym na kryptowaluty. Wiele firm i konsumentów decyduje się na nabycie walut wirtualnych w różnych celach - od wymiany jednej kryptowaluty na inną, przez sprzedaż na walutę tradycyjną, aż po wykorzystanie ich jako środka płatności za towary i usługi. Ta rosnąca popularność kryptowalut rodzi jednak liczne pytania dotyczące ich prawidłowego rozliczania podatkowego, szczególnie gdy przedsiębiorcy chcą akceptować płatności w Bitcoin czy innych walutach cyfrowych.

Kluczowe jest zrozumienie, że waluta wirtualna nie ma charakteru pieniężnego tak jak waluta realna. Wszystkie operacje na kryptowalutach skutkują jedynie zapisem w systemach informatycznych, a sama waluta wirtualna nie jest prawnym środkiem płatniczym. To sprawia, że systematyka rozliczeń podatkowych operacji związanych z walutą wirtualną znacznie różni się od rozliczeń z walutą tradycyjną. Niemniej jednak polskie prawo podatkowe dopuszcza wystawianie faktur sprzedaży wyrażonych w kryptowalutach, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych i podatkowych.

Definicja waluty wirtualnej w polskim prawie

Prawna definicja waluty wirtualnej została zawarta w ustawie z 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z tym aktem prawnym, waluta wirtualna stanowi cyfrowe odwzorowanie wartości, które wyraźnie nie jest szeregiem różnych instrumentów finansowych i środków płatniczych.

Ustawa precyzyjnie określa, czym waluta wirtualna nie jest. Po pierwsze, nie stanowi prawnego środka płatniczego emitowanego przez Narodowy Bank Polski, zagraniczne banki centralne czy inne organy administracji publicznej. Po drugie, nie jest międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizacje międzynarodowe i akceptowaną przez poszczególne kraje. Po trzecie, nie można jej utożsamiać z pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych z 19 sierpnia 2011 roku.

Dodatkowo waluta wirtualna nie jest instrumentem finansowym zgodnie z definicją zawartą w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi z 29 lipca 2005 roku. Nie można jej również traktować jako weksla lub czeku. Te jasne rozgraniczenia prawne mają fundamentalne znaczenie dla właściwego rozliczania podatkowego operacji z udziałem kryptowalut.

Jednocześnie ustawa określa pozytywne cechy waluty wirtualnej. Musi być wymienialna w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowana jako środek wymiany. Dodatkowo może być elektronicznie przechowywana lub przeniesiona albo może być przedmiotem handlu elektronicznego. Te charakterystyki sprawiają, że kryptowaluty, mimo iż nie są prawnym środkiem płatniczym, mogą funkcjonować w obiegu gospodarczym jako alternatywny sposób rozliczania transakcji.

Obowiązki związane z wystawianiem faktur sprzedaży

Ustawa o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 roku szczegółowo reguluje kwestie związane z obowiązkiem wystawiania faktur sprzedaży. W artykule 106b prawodawca określił konkretne sytuacje, w których podatnik-sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę sprzedaży, niezależnie od formy płatności, jaką wybierze nabywca.

Podstawowym przypadkiem wymagającym wystawienia faktury jest sprzedaż towarów i usług dokonywana przez podatnika z siedzibą w Polsce na rzecz innego podatnika. Dotyczy to zarówno podatników mających siedzibę w Polsce, jak i tych z siedzibą w Unii Europejskiej oraz w państwach trzecich. Ten szeroki zakres obowiązku oznacza, że praktycznie każda transakcja B2B wymaga dokumentowania fakturą, niezależnie od tego, czy płatność następuje w złotówkach, walucie obcej czy kryptowalucie.

Kolejnym przypadkiem jest wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość, chyba że podatnik korzysta z procedury szczególnej. Obowiązek dotyczy również wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sytuacji otrzymania przez sprzedawcę całości lub części zapłaty przed dokonaniem sprzedaży towarów lub usług.

Istnieją jednak określone wyjątki od obowiązku wystawiania faktury przy otrzymaniu zaliczki. Nie dotyczy on wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, sprzedaży dla której obowiązek opodatkowania VAT powstaje w dacie wystawienia faktury oraz dostaw towarów, dla których obowiązek podatkowy powstaje w momencie zaakceptowania płatności.

Szczególna sytuacja dotyczy sprzedaży zwolnionej z VAT. W tym przypadku obowiązek wystawienia faktury nie istnieje, z wyjątkiem sytuacji gdy nabywca zażąda wystawienia faktury. Takie żądanie musi zostać zgłoszone w terminie trzech miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę.

Obligatoryjne elementy faktury sprzedaży

Artykuł 106e ustawy o VAT precyzyjnie określa obligatoryjne elementy, które muszą znaleźć się na każdej wystawianej fakturze sprzedaży. Te wymagania mają charakter bezwzględny i dotyczą wszystkich faktur, niezależnie od tego, czy wyrażone są w złotych, walucie obcej czy kryptowalucie.

Faktura musi również zawierać szczegółowy opis przedmiotu transakcji, w tym nazwę i rodzaj towaru lub usługi, ilość oraz jednostkę miary sprzedanych towarów lub usług. Kluczowe znaczenie mają elementy finansowe - cena za jednostkę towaru lub usług bez podatku VAT, ewentualne rabaty, opusty, obniżki cen czy skonto, jeśli nie zostały zawarte w cenie jednostkowej netto.

Szczególnie istotne są elementy związane z wartością transakcji i podatkiem VAT. Faktura musi zawierać wartość netto sprzedanych towarów i usług, stawkę podatku VAT, łączną wartość netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku, łączną kwotę podatku VAT z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek oraz łączną kwotę należności ogółem.

Specyfika faktur wyrażonych w kryptowalutach

Polskie prawo podatkowe nie wprowadza ograniczeń co do waluty, w której może być wyrażona faktura sprzedaży. Oznacza to, że sprzedawcy mają prawo wystawiać faktury nie tylko w polskich złotych, ale również w walutach obcych, kryptowalutach czy innych jednostkach wartości. Ta elastyczność jest szczególnie ważna dla przedsiębiorców działających na rynkach międzynarodowych lub obsługujących klientów preferujących alternatywne formy płatności.

Kluczowe znaczenie ma jednak artykuł 106e ust. 11 ustaowy o VAT, który jednoznacznie stanowi, że kwoty podatku VAT wykazuje się w złotych. To oznacza, że nawet jeśli faktura jest wyrażona w kryptowalucie, kwota podatku VAT musi być zawsze przeliczona i wyrażona w polskich złotych. Wyjątek stanowią transakcje z mechanizmem odwrotnego obciążenia, gdzie nabywca jest zobowiązany do rozliczenia podatku VAT.

Procedura przeliczania kwot wyrażonych w walucie obcej na złote została określona w artykule 31a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, przeliczenia dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Alternatywnie podatnik może wybrać przeliczanie według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny.

Istotne ograniczenie dotyczy kryptowalut - przepisy o przeliczaniu walut obcych nie mają zastosowania do przeliczenia kryptowalut na inne waluty. Oznacza to, że przedsiębiorcy muszą stosować inne metody wyceny kryptowalut, najczęściej oparte na kursach z renomowanych giełd kryptowalut w momencie powstania obowiązku podatkowego.

Praktyczne aspekty wystawiania faktur w kryptowalutach

Wystawianie faktury wyrażonej w kryptowalucie wymaga szczególnej staranności i przestrzegania określonych procedur. Przedsiębiorca może być zmuszony do oferowania takiej możliwości ze względu na specyfikę swojego biznesu, kluczowy charakter odbiorcy lub strategiczne znaczenie klientów preferujących płatności w walutach cyfrowych.

Oficjalne stanowisko organów podatkowych jest jednoznaczne - faktura wyrażona w kryptowalucie musi zawierać wszystkie obligatoryjne elementy określone w ustawie o VAT, przy czym wartości netto, VAT i brutto muszą być wyrażone w polskich złotych. Dopiero po przedstawieniu tych wartości w złotych sprzedawca może informować o możliwości zapłaty w określonym rodzaju kryptowaluty.

Procedura wystawiania takiej faktury obejmuje kilka etapów. Najpierw sprzedawca przygotowuje standardową fakturę z wszystkimi wymaganymi elementami wyrażonymi w złotych. Następnie informuje o możliwości zapłaty w określonej kryptowalucie i przelicza łączną wartość faktury na odpowiednią ilość jednostek wybranej kryptowaluty według kursu obowiązującego w momencie wystawienia faktury.

Analogicznie do podawania numeru konta bankowego, sprzedawca musi na fakturze wskazać swój identyfikator portfela kryptowalutowego - miejsce płatności, dzięki któremu nabywca może dokonać zapłaty w określonej kryptowalucie. Ten identyfikator musi być dokładny i aktualny, ponieważ błędne dane mogą skutkować utratą środków przez nabywcę.

Podwójne opodatkowanie przychodów z kryptowalut

Przedsiębiorca otrzymujący zapłatę za wystawioną fakturę w kryptowalucie musi się liczyć z koniecznością rozpoznania przychodu na dwóch różnych płaszczyznach podatkowych. Ta specyficzna sytuacja wynika z charakteru prawnego kryptowalut i sposobu ich traktowania przez polskie prawo podatkowe.

Pierwszą płaszczyzną jest standardowy przychód z działalności gospodarczej, który powstaje na moment wystawienia faktury lub wykonania usługi zgodnie z umową. Ten przychód jest rozliczany na zwykłych zasadach obowiązujących w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, niezależnie od formy otrzymanej płatności.

Drugą płaszczyzną jest przychód z kapitałów pieniężnych, który powstaje w związku z otrzymaniem zapłaty w kryptowalucie. Zgodnie z artykułem 17 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem z kapitałów pieniężnych jest przychód z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej. Otrzymanie kryptowaluty w zamian za towary lub usługi jest traktowane jako odpłatne zbycie waluty wirtualnej.

1. Wystawienie faktury za świadczoną usługę lub dostarczony towar
2. Rozpoznanie przychodu z działalności gospodarczej według standardowych zasad
3. Otrzymanie zapłaty w formie kryptowaluty
4. Rozpoznanie przychodu z kapitałów pieniężnych z tytułu otrzymania kryptowaluty
5. Ewentualne dalsze rozliczenie przy sprzedaży kryptowaluty na walutę tradycyjną

Definicja odpłatnego zbycia waluty wirtualnej

Kluczowe dla zrozumienia opodatkowania kryptowalut jest pojęcie odpłatnego zbycia waluty wirtualnej. Przepisy podatkowe definiują je jako wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna. Dodatkowo odpłatne zbycie obejmuje również regulowanie zobowiązań walutą wirtualną.

Ta szeroka definicja oznacza, że praktycznie każde wykorzystanie kryptowaluty jako środka płatności stanowi odpłatne zbycie podlegające opodatkowaniu. Wyjątek stanowi jedynie wymiana jednej waluty wirtualnej na inną walutę wirtualną, która nie skutkuje powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Przychód podlegający opodatkowaniu powstaje dopiero w momencie rzeczywistego zbycia waluty wirtualnej. Oznacza to, że samo posiadanie kryptowaluty, nawet jeśli jej wartość znacznie wzrosła, nie generuje obowiązku podatkowego. Obowiązek ten powstaje dopiero w momencie sprzedaży, wymiany na towary lub usługi lub innego wykorzystania kryptowaluty.

Przedsiębiorca świadczący usługi informatyczne wystawił fakturę na kwotę 10 000 złotych i otrzymał zapłatę w Bitcoin. W momencie otrzymania płatności musi rozpoznać przychód z działalności gospodarczej w wysokości 10 000 złotych oraz przychód z kapitałów pieniężnych z tytułu otrzymania Bitcoin o równoważnej wartości.

Koszty uzyskania przychodu z operacji kryptowalutowych

Artykuł 22 ust. 14 oraz 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzyjnie określa, co może stanowić koszt uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej. Kosztami tymi są udokumentowane wydatki poniesione na nabycie waluty wirtualnej oraz koszty związane ze zbyciem waluty wirtualnej.

Do kosztów nabycia zaliczają się nie tylko cena zakupu kryptowaluty, ale również prowizje pobierane przez podmioty pośredniczące w wymianie lub sprzedaży walut wirtualnych. W przypadku przedsiębiorcy otrzymującego płatność w kryptowalucie za wystawioną fakturę, kosztem nabycia będzie wartość świadczonej usługi lub dostarczonego towaru.

Koszty związane ze zbyciem obejmują prowizje giełd kryptowalut, opłaty transakcyjne, koszty pośredników oraz inne udokumentowane wydatki bezpośrednio związane z procesem sprzedaży lub wymiany kryptowaluty. Te koszty można odliczyć od przychodu ze sprzedaży kryptowaluty przy obliczaniu podstawy opodatkowania.

Istotnym przepisem jest regulacja dotycząca nadwyżki kosztów nad przychodami. Jeśli w danym roku podatkowym koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej przewyższą przychody z tego tytułu, nadwyżka powiększa koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej w następnym roku podatkowym.

Obowiązki związane z zeznaniem podatkowym

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, która otrzymała zapłatę w kryptowalucie za wystawioną fakturę, ma określone obowiązki związane ze składaniem zeznań podatkowych. Już sam fakt otrzymania zapłaty w kryptowalucie oznacza nabycie tej kryptowaluty, co rodzi obowiązek złożenia zeznania rocznego PIT-38 za rok nabycia, nawet jeśli do końca tego roku nie doszło do zbycia kryptowaluty.

Jeśli zbycie kryptowaluty nastąpi w kolejnym roku podatkowym, przedsiębiorca nie sporządza korekty już złożonego zeznania, w którym wykazał tylko koszty zakupu kryptowaluty. Zamiast tego składa w kolejnym roku zeznanie roczne, w którym wykazuje przychody ze zbycia kryptowaluty oraz wykazane w poprzednim zeznaniu koszty uzyskania przychodu.

Ta procedura może prowadzić do sytuacji, w której w pierwszym roku przedsiębiorca wykaże tylko koszty bez przychodów, a w drugim roku przychody pomniejszone o koszty z roku poprzedniego. Takie rozłożenie w czasie może mieć znaczenie dla obliczania podatku i wykorzystywania ulg podatkowych.

• Obowiązek złożenia PIT-38 w roku nabycia kryptowaluty
• Wykazanie kosztów nabycia w pierwszym zeznaniu
• Wykazanie przychodów ze zbycia w kolejnym zeznaniu
• Możliwość odliczenia kosztów z poprzedniego roku
• Brak obowiązku korygowania wcześniejszych zeznań

Interpretacje organów podatkowych

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach indywidualnych konsekwentnie potwierdza podwójny charakter opodatkowania transakcji z udziałem kryptowalut. W interpretacji z 13 stycznia 2023 roku wskazał, że jednostki waluty wirtualnej przelane jako zapłata za fakturę należy uznać za przychody kapitałowe, a koszty na zakup walut wirtualnych jako koszty kapitałowe.

Organ podatkowy podkreślił również, że nie należy rozliczać różnic kursowych od zakupu i przelewania jednostek walut wirtualnych jak od środków własnych. Oznacza to, że wahania kursów kryptowalut nie są traktowane jako różnice kursowe w rozumieniu przepisów podatkowych, ale jako zmiany wartości aktywów podlegających opodatkowaniu dopiero w momencie realizacji.

W interpretacji z 4 stycznia 2023 roku Dyrektor KIS wyjaśnił mechanizm powstawania przychodów i kosztów w sytuacji, gdy faktura wyrażona jest w walucie tradycyjnej, ale płatność następuje w kryptowalucie. Wartość przedstawiona na fakturze stanowi równowartość wynagrodzenia za wykonaną usługę i jednocześnie będzie stanowić przychód z działalności gospodarczej.

Spółka wystawiła fakturę na 50 000 USD za świadczone usługi consultingowe i otrzymała płatność w Bitcoin. Tego samego dnia wymieniła Bitcoin na dolary amerykańskie. W takim przypadku przychód z działalności gospodarczej wynosi 50 000 USD, a przychód z kapitałów pieniężnych może być zerowy ze względu na brak różnicy między wartością nabycia i sprzedaży kryptowaluty.

Optymalizacja podatkowa przy płatnościach kryptowalutowych

Przedsiębiorcy akceptujący płatności w kryptowalutach mogą stosować różne strategie mające na celu optymalizację obciążeń podatkowych. Kluczowe znaczenie ma moment wymiany otrzymanej kryptowaluty na walutę tradycyjną. Jeśli wymiana nastąpi tego samego dnia co otrzymanie płatności, wartości przychodów i kosztów z kapitałów pieniężnych mogą się zrównoważyć.

Jeśli jednak przedsiębiorca zdecyduje się zatrzymać otrzymaną kryptowalutę przez dłuższy okres, narażony jest na ryzyko podatkowe związane z wahaniami kursów. Wzrost wartości kryptowaluty przed jej sprzedażą skutkuje powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu, podczas gdy spadek wartości może generować stratę podatkową.

Ważne jest również właściwe dokumentowanie wszystkich transakcji związanych z kryptowalutami. Przedsiębiorca powinien prowadzić szczegółową ewidencję obejmującą daty transakcji, kursy wymiany, prowizje i inne koszty. Ta dokumentacja będzie niezbędna przy rozliczaniu podatków i ewentualnych kontrolach podatkowych.

Przedsiębiorcy powinni również rozważyć koszty prowizji i innych opłat związanych z wymianą kryptowalut. Te koszty można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, co zmniejsza podstawę opodatkowania. Szczególnie istotne są prowizje kantorów i giełd kryptowalut, które mogą być znaczące przy większych transakcjach.

Najczęstsze pytania

Nie, każda faktura musi zawierać kwotę podatku VAT wyrażoną w polskich złotych. Możesz dodatkowo podać wartość w kryptowalucie, ale podstawowe elementy faktury muszą być w złotych zgodnie z wymogami ustawy o VAT.

Przepisy o przeliczaniu walut obcych nie dotyczą kryptowalut. Najlepiej stosować kursy z renomowanych giełd kryptowalut w momencie wystawienia faktury lub powstania obowiązku podatkowego. Ważne jest konsekwentne stosowanie wybranej metody.

Tak, powstają dwa odrębne przychody - z działalności gospodarczej za sprzedaną usługę oraz z kapitałów pieniężnych za otrzymanie kryptowaluty. Jeśli od razu wymienisz Bitcoin na złote, przychody mogą się zrównoważyć kosztami.

Powinieneś dokumentować wszystkie transakcje - daty, kursy wymiany, prowizje, adresy portfeli. Zachowaj potwierdzenia z giełd i kantorów kryptowalut. Ta dokumentacja jest niezbędna do prawidłowego rozliczenia podatków.

Nie, wymiana kryptowaluty na inną kryptowalutę nie skutkuje powstaniem przychodu podatkowego. Opodatkowanie następuje dopiero przy wymianie na walutę tradycyjną, towary, usługi lub inne prawa majątkowe.

Niezgłoszenie przychodów z kryptowalut może skutkować doměřením podatku, karami i odsetkami. Organy podatkowe mają coraz lepsze narzędzia do śledzenia transakcji kryptowalutowych, więc ryzyko wykrycia jest wysokie.

Straty z odpłatnego zbycia kryptowalut można odliczyć tylko od przychodów z tego samego źródła w kolejnych latach. Nie można ich kompensować z dochodami z działalności gospodarczej czy innych źródeł przychodów.